Projektil kusma nedir ve hangi durumlarda görülür?

Projektil kusma, mide içeriğinin ani, şiddetli ve fışkırır tarzda ağızdan dışarı atılması durumudur. Bu tür kusma, genellikle beklenmedik bir şekilde ve yüksek basınçla gerçekleşir; kusmuk, birkaç metre uzağa kadar ulaşabilir. Adını, bir mermi veya roketin fırlatılmasına benzer şekilde, hızlı ve kontrolsüz çıkışından alır. Normal kusmadan farklı olarak, projektil kusmada bulantı hissi olmayabilir veya çok kısa süreli olabilir ve kişi kusma eylemini engelleyemez. Bu durum, genellikle ciddi bir altta yatan tıbbi sorunun işareti olarak kabul edilir ve acil tıbbi müdahale gerektirebilir.

Projektil kusma, çeşitli sağlık sorunlarına bağlı olarak ortaya çıkabilir. Özellikle sindirim sistemi, sinir sistemi veya metabolik bozukluklarla ilişkili durumlarda yaygındır. İşte projektil kusmanın sık görüldüğü başlıca durumlar:

• Pilorik Stenoz: Bebeklerde en yaygın nedenlerden biridir. Mide çıkışındaki kasın kalınlaşması sonucu mide içeriğinin ince bağırsağa geçişinin engellenmesiyle oluşur. Genellikle 2-8 haftalık bebeklerde görülür ve süt veya mama fışkırır tarzda kusulur.
• Mide Tıkanıklığı veya İnce Bağırsak Tıkanıklığı: Yetişkinlerde projektil kusma, mide veya bağırsaklardaki bir tıkanıklığın belirtisi olabilir. Bu, tümörler, yapışıklıklar veya fıtıklar gibi nedenlerle oluşabilir.
• Kafa İçi Basınç Artışı: Beyin tümörleri, menenjit, hidrosefali (beyinde sıvı birikmesi) veya kafa travması gibi durumlarda kafa içi basıncın artması, projektil kusmaya yol açabilir. Kusma genellikle bulantı olmadan ani şekilde gerçekleşir.
• Enfeksiyonlar: Şiddetli gastroenterit (mide-bağırsak iltihabı) veya diğer sistemik enfeksiyonlar, nadiren projektil kusmaya neden olabilir, özellikle bağışıklık sistemi zayıf kişilerde.
• Metabolik Bozukluklar: Diyabetik ketoasidoz, üremi veya elektrolit dengesizlikleri gibi durumlar, vücuttaki kimyasal dengesizlikler nedeniyle projektil kusmaya yol açabilir.
• İlaç Yan Etkileri veya Toksin Maruziyeti: Bazı ilaçlar (örneğin kemoterapi ilaçları) veya toksik maddeler, mide-bağırsak sistemini tahriş ederek şiddetli kusmaya neden olabilir.
• Psikiyatrik Durumlar: Nadiren, şiddetli anksiyete veya psikojenik nedenler projektil kusmayı tetikleyebilir, ancak bu durumlarda önce diğer fiziksel nedenler elenmelidir.

Projektil kusma, basit bir mide rahatsızlığından ziyade ciddi bir sağlık sorununun uyarı işareti olabilir. Özellikle bebeklerde, yaşlılarda veya kronik hastalığı olan kişilerde acil tıbbi yardım gerektirir. Kusmaya eşlik eden diğer belirtiler (örneğin şiddetli karın ağrısı, baş ağrısı, ateş veya bilinç değişiklikleri) varsa, derhal bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Tedavi, altta yatan nedenin teşhis edilmesi ve buna yönelik müdahalelerle (örneğin cerrahi, ilaç tedavisi veya sıvı replasmanı) gerçekleştirilir. Erken müdahale, dehidrasyon, elektrolit dengesizliği veya diğer komplikasyonların önlenmesi açısından hayati önem taşır.