Kan kusmanın sebepleri nelerdir ve nasıl anlaşılır?

Kan kusma, tıbbi olarak hematemez olarak adlandırılan ve sindirim sisteminden kaynaklanan kanın ağız yoluyla çıkarılması durumudur. Bu durum genellikle acil tıbbi müdahale gerektiren ciddi bir sağlık sorununun işareti olabilir. Kusulan kanın rengi, miktarı ve beraberindeki semptomlar, altta yatan nedene dair ipuçları verebilir. Örneğin, parlak kırmızı kan genellikle yeni bir kanamayı, kahve telvesi görünümü ise midede bir süre bekleyip sindirim sularına maruz kalmış kanı işaret eder. Kan kusma asla göz ardı edilmemeli ve derhal bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

Kan kusmanın birçok potansiyel nedeni bulunur ve bunlar genellikle üst sindirim sistemi (yemek borusu, mide, ince bağırsağın üst kısmı) ile ilgilidir. İşte en sık görülen sebepler:

• Mide Ülseri (Peptik Ülser): Mide veya onikiparmak bağırsağındaki yaralar kanamaya neden olabilir. Bu, kan kusmanın yaygın bir sebebidir ve genellikle ağrı, yanma hissi ile birlikte görülür.
• Yemek Borusu Varisi (Özofagus Varisi): Karaciğer hastalıklarına (özellikle siroz) bağlı olarak yemek borusundaki damarların genişlemesi ve yırtılması sonucu şiddetli kanama meydana gelebilir. Bu, hayatı tehdit eden acil bir durumdur.
• Gastrit: Mide zarının iltihaplanması, özellikle alkol, aspirin veya nonsteroid anti-inflamatuar ilaçların (NSAİİ) aşırı kullanımına bağlı olarak kanamaya yol açabilir.
• Mide veya Yemek Borusu Kanseri: Bu tür tümörler, kan damarlarını aşındırarak kanamaya neden olabilir. Genellikle kilo kaybı, yutma güçlüğü gibi diğer semptomlarla birlikte görülür.
• Mallory-Weiss Yırtığı: Şiddetli kusma veya öğürmenin neden olduğu, yemek borusu ile mide birleşim yerindeki küçük yırtıklardan kaynaklanan kanamadır.
• Aşırı Alkol veya İlaç Kullanımı: Alkol ve bazı ilaçlar (aspirin, ibuprofen gibi) mide zarını tahriş ederek kanamayı tetikleyebilir.
• Yemek Borusu İltihabı (Özofajit): Reflü veya enfeksiyonlara bağlı olarak yemek borusunda iltihaplanma ve kanama görülebilir.

Kan kusma, genellikle diğer semptomlarla birlikte kendini gösterir ve aşağıdaki yollarla anlaşılabilir:

• Görsel İpuçları: Kusmukta parlak kırmızı kan veya kahve telvesi gibi koyu, sindirilmiş kan görülmesi en belirgin işarettir. Parlak kırmızı kan, aktif ve yeni bir kanamayı, kahve telvesi rengi ise midede bir süre kalmış kanı işaret eder.
• Eşlik Eden Semptomlar: Kan kusma genellikle baş dönmesi, halsizlik, bayılma hissi, karın ağrısı, bulantı, soluk cilt, hızlı kalp atışı ve nefes darlığı gibi belirtilerle birlikte görülür. Bu semptomlar, kan kaybına bağlı şok durumunun göstergesi olabilir.
• Fiziksel Hissetme: Midede ağrı, yanma veya dolgunluk hissi olabilir. Ayrıca, dışkıda siyah, katran gibi bir görünüm (melena) varsa, bu da sindirim sisteminde kanama olduğunu doğrular.
• Tıbbi Değerlendirme: Kesin tanı için doktor tarafından fizik muayene, kan testleri (kan sayımı), endoskopi (yemek borusu, mide ve bağırsakların kameralı incelenmesi) veya görüntüleme yöntemleri kullanılır. Endoskopi, kanamanın kaynağını belirlemede altın standarttır.

Kan kusma durumunda asla beklenmemelidir. Aşağıdaki durumlarda derhal 112'yi arayın veya en yakın acil servise gidin:

• Şiddetli kan kusma (örneğin, büyük miktarlarda parlak kırmızı kan).
• Baş dönmesi, bayılma, şok belirtileri (hızlı nabız, soğuk terleme).
• Göğüs ağrısı, nefes darlığı veya karın ağrısının eşlik etmesi.
• Kusmukta kahve telvesi görünümü olsa bile, bu hafife alınmamalıdır.

Kan kusma, kendi kendine geçebilecek bir durum değildir ve mutlaka profesyonel tıbbi değerlendirme gerektirir. Erken müdahale, hayat kurtarıcı olabilir ve altta yatan nedenin tedavisi için kritik öneme sahiptir.